1. ترکیب شیمیایی
مواد لاینر بر اساس ترکیبات شیمیایی خود عملکرد و خواص متفاوتی دارند:
• گلس لاینر:
گلس لاینر از گلاس آینومر ساخته شده که ترکیبی از اسیدهای پلیآکریلیک و پودر شیشه سیلیکاتی است. این ترکیب، توانایی آزادسازی یونهای فلوراید را دارد و به همین دلیل به عنوان مادهای ضد پوسیدگی شناخته میشود.
• کلسیم سیلیکات:
این ماده از ترکیبات سیلیکات کلسیم تشکیل شده که در حضور رطوبت واکنش داده و هیدراته میشود. محصول این واکنش مادهای پایدار و مقاوم است که توانایی بازسازی پالپ و تحریک تشکیل عاج ثانویه را دارد.
• کلسیم هیدروکساید:
ترکیبی از هیدروکسید کلسیم با خاصیت قلیایی بالاست. این ماده با آزادسازی یونهای کلسیم و هیدروکسید، محیطی مناسب برای خنثیسازی باکتریها و تحریک پالپ فراهم میکند.
2. ویژگیهای مکانیکی
عملکرد هر ماده تحت فشار و شرایط مختلف به استحکام مکانیکی آن بستگی دارد:
• گلس لاینر:
• مقاومت مکانیکی متوسطی دارد و نسبت به کلسیم هیدروکساید قویتر است.
• در مقایسه با کلسیم سیلیکات، استحکام کمتری دارد و در درمانهای تحت استرس زیاد توصیه نمیشود.
• کلسیم سیلیکات:
• یکی از مقاومترین لاینرهاست که میتواند فشارهای مکانیکی و شرایط چالشبرانگیز را تحمل کند.
• این ماده برای درمانهای پیچیده و طولانیمدت ایدهآل است.
• کلسیم هیدروکساید:
• استحکام مکانیکی پایینتری دارد و به دلیل ناپایداری در برابر نیروها، بیشتر به عنوان مادهای موقت استفاده میشود.
3. زیستسازگاری و تأثیر بر پالپ دندان
حفظ سلامت پالپ دندان یکی از وظایف اصلی لاینرهاست:
• گلس لاینر:
گلس لاینر زیستسازگار است اما برخلاف کلسیم سیلیکات و کلسیم هیدروکساید، به طور مستقیم در تحریک تشکیل عاج ثانویه نقشی ندارد. با این حال، آزادسازی فلوراید از آن میتواند محیطی مناسب برای جلوگیری از پوسیدگی و عفونت ایجاد کند.
• کلسیم سیلیکات:
یکی از زیستسازگارترین مواد است که قابلیت تحریک تشکیل عاج ثانویه و بازسازی پالپ را دارد. این ویژگی آن را به گزینهای ایدهآل برای درمانهای پالپوتومی و پالپکپینگ تبدیل کرده است.
• کلسیم هیدروکساید:
خاصیت قلیایی بالای این ماده محیطی نامناسب برای باکتریها ایجاد کرده و به تحریک پالپ کمک میکند. اما تأثیر آن در بازسازی پالپ و تشکیل عاج ضعیفتر از کلسیم سیلیکات است.
4. مقاومت به رطوبت و عملکرد در محیط دهان
رطوبت محیط دهان یکی از چالشهای اساسی در حفظ عملکرد مواد لاینر است:
• گلس لاینر:
• مقاومت خوبی در برابر رطوبت دارد، اما در محیطهایی مانند خون یا بزاق، به اندازه کلسیم سیلیکات پایدار نیست.
• کلسیم سیلیکات:
• عملکرد بسیار عالی در محیطهای مرطوب دارد و در برابر شرایط چالشبرانگیز بسیار مقاوم است.
• کلسیم هیدروکساید:
• در محیط مرطوب ناپایدار است و ممکن است خواص خود را از دست بدهد، به همین دلیل معمولاً برای درمانهای کوتاهمدت استفاده میشود.
5. ویژگیهای خاص
هر ماده ویژگیهای منحصربهفردی دارد که آن را برای کاربردهای خاص مناسب میکند:
• گلس لاینر:
• آزادسازی فلوراید یکی از مزایای اصلی گلس لاینر است. این خاصیت به جلوگیری از پوسیدگیهای ثانویه کمک میکند.
• میتواند به عنوان یک ماده زیرساز (Base) برای ترمیمهای آمالگام و کامپوزیت استفاده شود.
• کلسیم سیلیکات:
• خاصیت بازسازی پالپ و تحریک تشکیل عاج.
• پایداری و عملکرد بالا در درمانهای پیچیده.
• کلسیم هیدروکساید:
• خاصیت آنتیباکتریال قوی.
• مناسب برای پوشش پالپ مستقیم و کاربردهای موقت.
6. کاربردها
این سه ماده در موارد مختلف دندانپزشکی مورد استفاده قرار میگیرند:
• گلس لاینر:
• زیرسازی ترمیمهای کامپوزیتی و آمالگام.
• پیشگیری از پوسیدگیهای ثانویه.
• استفاده در درمانهایی که خاصیت ضدپوسیدگی اهمیت دارد.
• کلسیم سیلیکات:
• پوشش پالپ مستقیم و غیرمستقیم.
• درمان پالپوتومی و آپکسیفیکاسیون.
• جایگزین موقت عاج.
• کلسیم هیدروکساید:
• پوشش پالپ مستقیم در موارد سادهتر.
• پرکننده موقت کانال ریشه.
• استفاده به عنوان ماده ضدباکتریال.
7. هزینه و دسترسی
هزینه و دسترسی به مواد نیز میتواند در انتخاب آنها تأثیرگذار باشد:
• گلس لاینر:
• هزینه متوسطی دارد و در مقایسه با کلسیم سیلیکات، اقتصادیتر محسوب میشود.
• کلسیم سیلیکات:
• به دلیل خواص پیشرفته و کاربردهای متنوع، گرانتر است.
• کلسیم هیدروکساید:
• ارزانترین گزینه در میان این سه ماده است و همچنان در درمانهای موقت پرکاربرد است.
نتیجهگیری
لاینرهای دندانپزشکی ابزارهای اساسی در حفظ سلامت پالپ و ترمیم دندان هستند. کلسیم سیلیکات با خواص پیشرفته و استحکام بالا برای درمانهای طولانیمدت مناسب است. کلسیم هیدروکساید به دلیل قیمت اقتصادی برای درمانهای موقت ایدهآل است. گلس لاینر نیز به دلیل آزادسازی فلوراید و ویژگی ضد پوسیدگی، در درمانهای پیشگیری از پوسیدگی ثانویه و بهعنوان لاینر در ترمیمها بسیار مفید است. انتخاب این مواد باید با توجه به شرایط بیمار، نوع درمان، و اهداف درمانی انجام شود تا بهترین نتیجه ممکن حاصل شود.
