۱. واکنشهای آلرژیک (آنافیلاکسی)
علائم: خارش، کهیر، تورم صورت/لبها، تنگی نفس، افت فشار خون، آریتمی قلب.
مدیریت:
• اقدام اولیه: قطع فوری تماس با ماده آلرژن.
• اولویت تجویز داروها:
1. اپینفرین (Epinephrine): اولین و حیاتیترین دارو است. ۰.۳-۰.۵ میلیگرم عضلانی (IM) برای بزرگسالان و ۰.۰۱ میلیگرم/کیلوگرم برای کودکان. در صورت نیاز، هر ۵-۱۰ دقیقه تکرار شود.
2. آنتیهیستامین (دیفنهیدرامین): ۵۰ میلیگرم وریدی یا خوراکی برای کاهش علائم پوستی و خارش.
3. کورتیکواستروئید (هیدروکورتیزون): ۱۰۰ میلیگرم وریدی برای پیشگیری از واکنشهای تاخیری.
• ترکیب داروها: اپینفرین ابتدا تزریق شده و آنتیهیستامین و کورتیکواستروئید بلافاصله پس از آن داده شوند.
• اکسیژن: با جریان ۱۰-۱۵ لیتر در دقیقه.
• تماس با اورژانس: بیمار باید به بیمارستان منتقل شود.
۲. افت فشار خون
علائم: سرگیجه، ضعف، تعریق، رنگپریدگی، غش.
مدیریت:
• اقدام اولیه: بیمار را در وضعیت ترندلنبرگ قرار دهید.
• اولویت تجویز داروها:
1. در افت فشار ناشی از واکنش وازوواگال: نرمال سالین وریدی (IV) ۵۰۰ میلیلیتر به بالا تزریق شود.
2. اگر افت فشار ناشی از هیپوگلیسمی باشد: دکستروز ۵۰٪ (D50W) ۲۵-۵۰ میلیلیتر وریدی.
3. در موارد مقاوم به درمان: دوپامین (Dopamine) ۲-۱۰ میکروگرم/کیلوگرم در دقیقه IV.
• اکسیژن: ماسک با جریان کم (۵ لیتر در دقیقه).
• بررسی علت: آزمایش قند خون برای رد هیپوگلیسمی.
۳. هایپرونتیلاسیون
علائم: تنفس سریع، سرگیجه، بیحسی در انگشتان یا لبها، اضطراب.
مدیریت:
• اقدام اولیه: بیمار را آرام کنید، از او بخواهید تنفس خود را در یک کیسه کاغذی یا دستهایش تنظیم کند.
• داروها:
1. اگر بیمار بسیار مضطرب است: دیازپام ۵ میلیگرم خوراکی یا لورازپام ۱-۲ میلیگرم زیر زبانی.
• در این شرایط، استفاده از اکسیژن ممنوع است (افزایش CO2 اولویت دارد).
۴. حمله قلبی (انفارکتوس میوکارد)
علائم: درد شدید قفسه سینه، تعریق، تهوع، اضطراب.
مدیریت:
• اقدام اولیه: بیمار را در حالت نیمهنشسته قرار دهید.
• اولویت تجویز داروها:
1. نیتروگلیسیرین زیرزبانی (Nitroglycerin): ۰.۳-۰.۶ میلیگرم، هر ۵ دقیقه تا ۳ دوز (در صورتی که فشار خون پایین نیست).
2. آسپیرین (Aspirin): ۳۰۰ میلیگرم (جویدنی).
3. مورفین (Morphine): ۲-۴ میلیگرم وریدی برای کاهش درد و اضطراب.
• اکسیژن: با جریان بالا (۱۰ لیتر در دقیقه).
• تماس با اورژانس: انتقال فوری به بیمارستان.
۵. سکته مغزی (استروک)
علائم: ضعف یا فلج در یک طرف بدن، اختلال در گفتار، افت هوشیاری.
مدیریت:
• اقدام اولیه: بیمار را در حالت نیمهنشسته قرار دهید.
• اکسیژن تراپی: با جریان کم (۲-۴ لیتر در دقیقه).
• تجویز داروها: هیچ داروی خاصی در مطب تجویز نمیشود؛ بیمار باید فوراً به بیمارستان منتقل شود.
۶. هیپوگلیسمی
علائم: لرزش، تعریق، گیجی، از دست دادن هوشیاری.
مدیریت:
• اولویت تجویز داروها:
1. اگر بیمار هوشیار است: ۱۵-۲۰ گرم گلوکز خوراکی (مثل آبمیوه یا قند).
2. اگر بیمار بیهوش است:
• گلوکاگون: ۱ میلیگرم عضلانی (IM) یا زیرجلدی (SC).
• دکستروز ۵۰٪ (D50W): ۲۵-۵۰ میلیلیتر وریدی.
• اکسیژن: جریان کم (۲-۴ لیتر).
۷. حمله صرع (تشنج)
علائم: حرکات غیرارادی بدن، از دست دادن هوشیاری.
مدیریت:
• اقدام اولیه: بیمار را روی سطح نرم قرار دهید، از آسیب جلوگیری کنید.
• اولویت تجویز داروها:
1. میدازولام (Midazolam): ۵ میلیگرم عضلانی (IM) یا دیازپام ۵-۱۰ میلیگرم وریدی (IV).
2. اکسیژن تراپی: جریان بالا.
• در صورت تداوم تشنج، تماس فوری با اورژانس.
۸. اسپاسم برونکو (برونکواسپاسم)
علائم: خسخس سینه، دشواری در تنفس.
مدیریت:
• اولویت تجویز داروها:
1. سالبوتامول (Ventolin): ۲ پاف از اسپری استنشاقی (تکرار هر ۱۵ دقیقه تا ۳ بار).
2. اپینفرین: ۰.۳ میلیگرم عضلانی (IM) در موارد شدید.
3. هیدروکورتیزون: ۱۰۰ میلیگرم وریدی برای کاهش التهاب.
• اکسیژن: جریان بالا (۱۰-۱۵ لیتر در دقیقه).
۹. خونریزی شدید
مدیریت:
• اقدام اولیه: فشار مستقیم روی ناحیه خونریزی.
• داروها:
1. ترانگزامیک اسید: ۵۰۰ میلیگرم خوراکی یا تزریقی.
2. در صورت لزوم، نخ بخیه برای بستن زخم.
• تزریق مایعات: نرمال سالین برای جلوگیری از افت فشار خون.
۱۰. آسپیراسیون یا بلع اجسام خارجی
مدیریت:
• اقدام اولیه: مانور هایملیخ در موارد انسداد کامل.
• اکسیژن: در صورت نیاز، اکسیژنرسانی انجام دهید.
• ارجاع: برای تصویربرداری و بررسی بیشتر، بیمار را به بیمارستان منتقل کنید.
تجهیزات ضروری در مطب برای مدیریت اورژانسها:
• کیت اورژانس: شامل اپینفرین، دیازپام، نیتروگلیسیرین، آسپیرین، آنتیهیستامین، گلوکاگون، و ترانگزامیک اسید.
• تجهیزات: اکسیژن سیلندر، فشارسنج، گلوکومتر، آمبوبگ.
• شماره تماس اورژانس (۱۱۵).
رعایت دقیق این اصول و آمادگی کافی میتواند جان بیماران را نجات داده و از عوارض جدی جلوگیری کند.
